Ngày nay, cuối bữa ăn, ít người để ý đến những tảng cơm mỏng, thơm và giòn dưới đáy nồi. Nhưng cháy cơm theo quan niệm của y học cổ truyền lại là vị thuốc quý trị các chứng đau bụng do thức ăn chậm tiêu, tiêu hóa kém, biếng ăn, tiêu chảy dài ngày, tỳ vị hư nhược...

Cháy cơm loại tốt có màu vàng, khối to dày, không đen cháy và giòn. Muốn có được loại này, phải nấu cơm bằng nồi đất hoặc nồi gang có đế dày, khi cơm cạn cần điều chỉnh than lửa sao cho có độ nóng thích hợp, không quá mạnh hoặc quá yếu, để cháy cơm không quá già hoặc quá non.

Theo cổ nhân, cháy cơm là vị thuốc có vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ khí kiện tỳ, tiêu thực chỉ tả và có nhiều tên gọi như hoàng kim phấn, oa tiêu, oa ba, phạn tiêu... Các y thư cổ như Bản thảo cương mục thập di, Bất dược lương phương, Chu ích sinh gia bảo phương, Hành khiếp kiểm bí... đều đã dùng cháy cơm để làm thuốc chữa nhiều chứng bệnh dưới đây.

Biếng ăn, đầy bụng, đi lỏng

Cháy cơm 150g, thần khúc sao 12g, sa nhân sao 6g, sơn tra 12g, hạt sen bỏ tâm sao 12g, kê nội kim sao 3g, gạo tẻ 300g sao thơm. Tất cả tán thành bột mịn, trộn đều với 500g đường trắng đã đun chảy thành dạng cao đặc rồi nặn hoặc ép khuôn thành những chiếc bánh nhỏ để ăn.

Tiêu chảy kéo dài do tỳ hư

Cháy cơm 120g, hạt sen bỏ tâm sao thơm 12g. Hai vị tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần từ 3-5 thìa trộn với một chút đường trắng rồi hòa với nước sôi uống sau bữa ăn chừng nửa giờ.

Đi lỏng kéo dài ở người già

Bạch truật sao 6g, trần bì 4,5g, hạt sen bỏ tâm 12g, ý dĩ sao 12g, gạo nếp sao 600g, đậu xanh sao 600g, cháy cơm 600g. Tất cả tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 7-10g với nước đường trắng.

Kém ăn, chậm tiêu

Cháy cơm 150g, sơn tra 10 lát, quất bì 10g, đường trắng vừa đủ. Cho cháy cơm vào nồi ninh nhừ thành cháo, khi cháo sắp được thì bỏ sơn tra và quất bì đã thái hạt lựu vào và nấu thêm, chế thêm đường, chia ăn vài lần trong ngày.

Rối loạn tiêu hóa, đại tiện lỏng, biếng ăn tỳ hư

Cháy cơm 100g, hạt sen 50g, đường trắng vừa đủ. Hạt sen rửa sạch, tách bỏ tâm sen, cho cùng cháy cơm vào nồi ninh kỹ thành cháo, chế thêm đường chia ăn vài lần trong ngày.

Trị các bệnh lý dạ dày, ruột mạn tính thể tỳ hư thấp trệ: cháy cơm 150g, hạt sen 100g, sa nhân 10g, hoài sơn 120g. Tất cả sao thơm tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 10g, hòa với nước sôi và một ít đường trắng.

Đi lỏng do rối loạn tiêu hóa, thức ăn đình trệ ở dạ dày và ruột hoặc không tiêu sữa

Cháy cơm nướng cháy già 50g, sơn tra 15g. Hai thứ sắc kỹ lấy nước, chế thêm một chút đường đỏ, cho uống vài lần.

(Theo Sức khoẻ & Đời sống)