Theo y học cổ truyền, ngoài công dụng đại bổ nguyên khí, bổ thận dưỡng tâm, tư ích ngũ tạng, nhân sâm còn giúp cải thiện năng lực làm việc của não bộ, nâng cao khả năng tư duy, tăng cường sức ghi nhớ...  Tuy nhiên, làm thế nào để vị thuốc quý này đạt hiệu quả cao nhất với hệ thống thần kinh trung ương, cần biết cách dùng đúng.

Nhân sâm là vị thuốc đại bổ cho hệ thống thần kinh trung ương.

Cách 1

Nhân sâm 10g, nấm linh chi 10g, ngũ vị tử 6g, hoàng kỳ 20g. Tất cả tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

Công dụng: Ích khí sinh tân, dưỡng tâm an thần, dùng thích hợp cho người khả năng làm việc trí não sút kém, dễ mệt, hay hồi hộp, ngủ kém nhiều mộng mị, đầu choáng mắt hoa, trí nhớ giảm sút...

Cách 2

Hồng sâm 25g, bạch sâm 25, long nhãn 100g, ngọc trúc 40g, đường đỏ 500g, rượu trắng 5.000ml. Các vị thuốc sấy khô, thái vụn rồi ngâm với rượu trắng trong bình kín, sau chừng nửa tháng có thể dùng được. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 20ml trong bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ.

Công dụng: Bổ khí dưỡng huyết, tư âm nhuận táo, dùng thích hợp cho những người tinh thần suy nhược, dễ mệt mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, ngủ ít hay mê mộng, hay hồi hộp, trí nhớ suy giảm, đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc...

Cách 3

Nhân sâm 120g, long nhãn 120g, sa sâm 250g, mật ong 500g. Long nhãn rửa sạch, sắc kỹ chừng 1 giờ rồi cho nhân sâm và sa sâm vào sắc cùng thêm 1 giờ nữa, chắt lấy nước đầu rồi tiếp tục sắc lấy nước thứ hai. Hòa hai nước với nhau, đổ mật ong vào và cô lửa nhỏ cho đến khi thành cao đặc là được, đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa canh với nước ấm khi bụng đói.

Ðây là một cổ phương được ghi trong sách Ðắc phối bản thảo, có công dụng bổ nguyên khí, ích tâm trí, dùng thích hợp cho những người trí lực suy giảm, hay mỏi mệt, sức tập trung chú ý kém, hay quên, đầu choáng, mắt mờ, dễ hồi hộp...

Cách 4

Nhân sâm 10g, bạch linh 10g, thạch xương bồ 10g, thục địa 30g, thiên môn 30g, viễn chí 15g. Tất cả sấy khô tán bột, đựng trong lọ kín dùng dần. Mỗi ngày uống 10g trước khi đi ngủ chừng nửa giờ.

Ðây là một cổ phương được ghi trong sách Thái bình thánh huệ phương, có công dụng dưỡng tâm ích thận, định tâm an thần, dùng thích hợp cho những người bị suy giảm khả năng làm việc trí não, tâm thần bất an, ngủ kém nhiều mộng mị, dễ hồi hộp, sức chú ý sút kém, lưng gối đau mỏi...

Cách 5

Nhân sâm 3g, đương quy 15g, lươn 250g, gia vị vừa đủ. Sắc kỹ nhân sâm và đương quy lấy nước cốt; lươn làm sạch, rán qua bằng dầu thực vật rồi đổ nước thuốc vào đun nhừ, chế thêm gia vị, dùng làm thức ăn trong ngày.

Ðây là một phương thuốc được ghi trong sách Bản thảo phùng nguyên, có công dụng bổ tâm ích thận, kiện não, dùng thích hợp cho những người khả năng làm việc giảm sút, dễ mệt mỏi, hay sợ lạnh, lưng gối đau mỏi, hoa mắt chóng mặt, tim hồi hộp, khả năng ghi nhớ suy giảm, ăn kém...

Cách 6

Nhân sâm 6g, nhung hươu 10g, quy bản sao 10g, long cốt 10g, kỷ tử 10g, viễn chí 10g, thạch xương bồ 10g. Nhân sâm sấy khô, tán thành bột mịn; các vị thuốc khác cho vào nồi sắc kỹ 2 lần lấy nước cốt rồi hòa với bột nhân sâm, chia uống 2 lần trong ngày, uống ấm trước khi ăn.

Công dụng: bổ thận kiện não, ích tinh dưỡng huyết, dùng thích hợp cho những người trí nhớ suy giảm nhiều, đầu choáng mắt hoa, lưng gối đau mỏi, tai ù tai điếc, di tinh hoặc xuất tinh sớm...

Cách 7

Nhân sâm 9g, địa cốt bì 9g, thạch xương bồ 30g, viễn chí 30g, bạch linh 15g, ba kích 15g. Thạch xương bồ sắc kỹ 3 lần lấy nước cốt; các vị còn lại đem sấy khô, tán thành bột mịn, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 3g với nước sắc thạch xương bồ.

Ðây là phương thuốc được ghi trong sách Xích thủy huyền châu, có công dụng ích trí kiện não, dùng thích hợp cho người khả năng làm việc trí óc suy giảm có kèm theo các triệu chứng như miệng khát họng khô, tâm phiền bất an, lòng bàn tay và bàn chân nóng, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ...

ThS. Hoàng Khánh Toàn, Sức khoẻ & Đời sống