Cùng với thời gian, tưởng chừng như những tội ác khét tiếng cũng bị chôn vùi theo dòng dĩ vãng. Vậy mà hơn 500 năm sau, một trong những tội ác kinh khủng nhất thời kỳ Phục hưng - âm mưu ám sát Lorenzo dei Medici, người con vĩ đại nhất của Florence - đã bị đưa ra ánh sáng.

Lorenzo Medici, một trong những người con ưu tú nhất của Florence.

Gia đình nhà Pazzi nuôi dưỡng lòng thù hận từ lâu đời với gia đình Medici vì hai dòng họ vốn là kình địch trong lĩnh vực ngân hàng và thương mại. Mặc dù không có nguồn gốc quý tộc nhưng nhà Medici lại tạo dựng được ảnh hưởng chính trị to lớn đối với Florence. Tháng 4/1478, gia đình nhà Pazzi lập kế hoạch giết hại Lorenzo và người em trai Giuliano tại một buổi lễ ở nhà thờ lớn của thành phố. Lorenzo bị thương và trốn thoát nhờ nấp sau cánh cửa đồng của phòng để đồ lễ, còn Guiliano thì bị đâm chết ngay trên sàn nhà thờ.

Giờ đây, các nhà sử học đã phát hiện được những bằng chứng mới, cho thấy rằng âm mưu này không chỉ đơn thuần là mối thù hận giữa hai gia đình. Đằng sau lưng nhà Pazzi là cả một lực lượng chống đối lớn mạnh, nhằm mục đích giết chết Lorenzo và phá tan tham vọng mở rộng lãnh thổ bang Florence của ông. Marcello Simonetta, nhà sử học thuộc ĐH Wesleyan (Connecticut, Mỹ), cho biết: "Một trong những kẻ chủ mưu trong vụ án này là Federico da Molteferltro, Công tước xứ Urbino, luôn tỏ ra là bạn tốt của Lorenzo."

Bằng chứng về âm mưu khủng khiếp này nằm trong một bức thư mật gửi cho các đại sứ của Urbino ở Rome, sau đó bị lãng quên trong một bộ sưu tập tư nhân. Bức thư được viết dưới dạng mật mã, nhưng Simonetta lại may mắn giải được khi tổ tiên ông từ thế kỷ XV để lại cho ông một cuốn sách nhỏ, hướng dẫn cách giải mã thư tín ngoại giao thời kỳ đó. Theo nội dung bức thư, Federico đã phái 600 quân tinh nhuệ đến các cổng thành Florence. Nếu âm mưu ám sát hai anh em nhà Medici thành công, quân lính sẽ lập tức tràn vào và chiếm lấy thành phố.

Sau khi bức thư được công bố trên tạp chí Sử liệu nước Ý và cuốn sách mới nhất của Simonetta, nhiều nhà sử học đã đưa ra các phản ứng trái ngược.

Lauro Martines, học giả về thời Phục hưng, tác giả cuốn "Máu tháng Tư: Florence và âm mưu chống lại nhà Medici", cho biết: "Bức thư của Simonetta cung cấp cho chúng ta một chi tiết vô cùng thú vị, đấy là Công tước Urbino đã sẵn sàng đưa 600 quân tới cổng thành. Chúng ta đã biết là vị công tước này có liên quan chặt chẽ đến âm mưu ám sát Lorenzo, vì ông ta chẳng quý mến gì Lorenzo cả. Nhưng chắc chắn là Federico không nhúng tay đến vụ mưu sát dưới mái vòm nhà thờ. Thủ phạm trong vụ này là Giáo hoàng Sixtus, Bá tước Girolamo Riario, Francesco de Pazzi, thậm chí cả vua xứ Naples."

Còn Ronald Witt, giáo sư sử học tại ĐH Duke (Mỹ), nói: "Đây là một trong những bằng chứng hiếm có đối với giới nghiên cứu lịch sử. Mặc dù chúng ta biết rất rõ ai là kẻ chủ mưu, bức thư vẫn cho chúng ta thấy âm mưu này được chuẩn bị công phu đến mức nào."

Khánh Hà (Theo Discovery)