Hai đài thiên văn vũ trụ vừa cung cấp cho các nhà khoa học bằng chứng thuyết phục đầu tiên về nguyên nhân của những vụ nổ tia X: một lỗ đen siêu lớn đang xé nát và nuốt một phần ngôi sao. Ngôi sao đó đã lạc vào tầm ảnh hưởng của lực hấp dẫn khổng lồ của lỗ đen...

Lỗ đen đang kéo giãn ngôi sao.

Các nhà thiên văn đã đưa ra lý thuyết dự đoán hiện tượng này từ lâu song chưa có bằng chứng khẳng định. Lỗ đen siêu lớn trên nằm gần trung tâm của thiên hà RXJ1242-11, cách Trái đất 700 triệu năm ánh sáng. Việc nó nuốt chửng một phần vật chất của ngôi sao đã gây ra một vụ nổ tia X cực mạnh mà các nhà thiên văn trên Trái đất có thể dò được.

Lỗ đen có khối lượng gấp 100 triệu lần khối lượng Mặt trời, kéo giãn ngôi sao tới điểm nó tan vỡ. Lực hút của lỗ đen giống như lực hút của Mặt trăng đối với các đại dương trên Trái đất song mạnh hơn rất nhiều. Sau khi ngôi sao bị kéo giãn, một phần khí của nó bị hút về phía lỗ đen và bị nung nóng tới hàng triệu độ ngay trước khi bị lỗ đen nuốt chửng, giải phóng năng lượng ngang bằng với năng lượng của một ngôi sao nổ nung trong một vụ nổ siêu tân tinh.

Lỗ đen được mệnh danh là kẻ kén anh, chỉ nuốt một phần nhỏ thức ăn trên đĩa của nó. Ước tính lỗ đen đã nuốt 1% ngôi sao không may trên. Phần còn lại bị phân tán vào không gian.

Các nhà thiên văn đã sử dụng kính thiên văn Chandra của NASA và kính thiên văn XMM-Newton của Cơ quan vũ trụ châu Âu (ESA) để quan sát sự kiện này. Các sự kiện tương tự được ước tính chỉ xảy ra 10.000 năm một lần trong một thiên hà điển hình. Trước đây, giới thiên văn đã nhìn thấy những vụ nổ tia X tương tự song không thể xác định liệu chúng có xảy ra ở trung tâm của một ngân hà - nơi các lỗ đen "ẩn trốn" - hay không. Do có hàng tỷ lỗ đen siêu lớn trong vũ trụ nên trong tương lai, các đài thiên văn có thể dò được những sự kiện trên thường xuyên hơn.

Ngân hà của chúng ta có một lỗ đen với khối lượng lớn gấp 3,2 -4 triệu lần khối lượng Mặt trời. Đó là một lỗ đen tương đối yên tĩnh, phản ánh sự trưởng thành của Ngân hà cũng như việc thiếu vật chất gần kề để lỗ đen "đánh chén". Nếu một ngôi sao bị phá huỷ theo cách thức tương tự ở trung tâm Ngân hà, nó sẽ tạo ra một vụ nổ tia X sáng gấp 50.000 lần mọi nguồn tia X khác trong Ngân hà.

Thái dương hệ cách trung tâm Ngân hà khoảng 25.000 năm ánh sáng. Do đó, một vụ nổ như vậy sẽ không đe doạ tới Trái đất.

Minh Sơn (Theo CNN, AFP)