Nói đến rắn, chắc các bạn sẽ hình dung đến ngay loài bò sát chứa đầy nọc độc, len lỏi trong bụi rậm hoặc vách núi. Nhưng có một điều ít người biết: rắn còn có tổ chức xã hội khá tốt và biết chăm sóc lẫn nhau, đặc biệt là rắn chuông.

Rắn chuông cái lúc mang thai biết tìm đến nhau để cùng sinh nở.

Khi có mang, rắn cái thường cùng nhau xây một cái tổ chung dành cho "sản phụ" - chúng sẽ đẻ và chăm sóc rắn con tại đấy. Ngoài ra, rắn cái cũng hay tụm năm tụm ba như người; đặc biệt là chúng thân thiện với "người nhà" hơn là với những con rắn không có họ hàng thân thích. Phát hiện thú vị này về loài rắn là kết quả nghiên cứu công phu của Rulon Clark, nhà sinh vật học thuộc ĐH Cornell (Ithaca, Mỹ).

Để thử nghiệm về mối quan hệ cộng đồng của rắn, tại phòng thí nghiệm của mình, Clark nuôi 10 con rắn chuông cái (Crotalus horridus) từ lúc mới nở. Ông ghi lại vị trí của từng con, mỗi ngày 4 lần, kéo dài trong 2 tháng liền. Clark nhận thấy rằng, những con thuộc cùng một ổ tỏ ra gắn bó với nhau hơn là những con thuộc ổ khác. Điều này chứng tỏ chúng có khả năng nhận biết mối quan hệ họ hàng. Ngoài ra, lũ rắn vẫn duy trì được những đặc tính trong môi trường hoang dã của loài sống theo nhóm gia đình: bảo vệ bầy đàn và bảo vệ con cái.

Clark cho biết, nghiên cứu của ông là công trình đầu tiên chứng tỏ rắn có khả năng phân biệt họ hàng với "người lạ". Ông nói: "Từ trước đến nay, chúng ta vẫn thường ít để ý đến khía cạnh xã hội tương đối phát triển của loài rắn. Có thể vì hình dáng cơ thể và cấu tạo mắt không mí của chúng khiến chúng ta cho rằng rắn sống lẻ loi và ít tính cộng đồng. Rắn và loài lưỡng cư là động vật biến nhiệt, do vậy quá trình biến đổi chất và thân nhiệt của chúng hoàn toàn phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường. Chính vì vậy, chúng tiến hóa chậm hơn nhiều so với chúng ta trong một số lĩnh vực. Vấn đề là chúng ta phải kiên nhẫn quan sát để tìm hiểu đời sống của loài rắn."

Có nọc độc cực mạnh nhưng rắn chuông chỉ cắn khi bị khiêu khích.

Môi trường là nhân tố ảnh hưởng nhiều đến hành vi xã hội của rắn chuông. Tại châu Mỹ, chúng sống nhiều ở miền Bắc lạnh giá, vì thế khi mùa đông tới chúng thường phải tìm nơi ấm áp để trú đông. Nếu tìm được nơi ẩn náu tốt, chẳng hạn như một sườn núi quay mặt về hướng Nam hoặc một khe đá đủ sâu để trốn cái lạnh ghê người của gió tuyết, chúng sẽ "định cư" luôn ở đấy. Nếu có kẻ lạ xâm phạm "khu định cư", rắn chuông sẽ chiến đấu để bảo vệ tổ của mình. Mặc dù có nọc độc rất mạnh, rắn chuông ít khi chủ động tấn công, trừ trường hợp bị khiêu khích đến mức nổi giận.

Khánh Hà (Theo BBC)