Sau một thời gian dài bị tình nghi, giờ đây thủ phạm phá huỷ ô-zôn ở tầng bình lưu đã bị các nhà khoa học Mỹ bắt quả tang. Đấy là một loại phân tử tí hon khó nắm bắt, tồn tại dưới dạng Cl-O-O-Cl.

Chiếc máy bay ER-2 này được sử dụng để thu thập mẫu clo monoxide ở vùng cực, phục vụ nghiên cứu.

Phân tử clo nhị trùng (hai phân tử ClO hoặc carbon monoxide kết hợp với nhau) để tạo nên một biến đổi cực nhanh mà ít người biết tới. Quá trình biến đổi này bao gồm cả tác động của ánh nắng Mặt trời lên ClOOCl, khiến cho một hoặc cả hai phân tử clo ở hai đầu lỏng ra, chỉ còn lại một phân tử oxy. Hai phân tử clo này phản ứng với các phân tử O₂, tạo thành hai phân tử clo monoxide và hai phân tử oxy. Sau đó, hai phân tử clo monoxide sẽ phản ứng với nhau, tái tạo ClOOCl và lại bắt đầu tấn công ô-zôn.

Quá trình tái tạo clo này khiến cho một lượng nhỏ ClOOCl cũng có thể phá huỷ ô-zôn. Để "điểm mặt chỉ tên" thủ phạm phá hoại nguy hiểm này, nhóm nghiên cứu do Richard Stimpfle thuộc ĐH Harvard (Mỹ) đã phải bỏ ra không biết bao nhiêu công sức nghiên cứu. Họ tạo ra một loại dụng cụ đặc biệt, sau đó gắn vào một chiếc máy bay hiệu ER-2 của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) để lấy mẫu phân tử clo nhị trùng tại tầng bình lưu Bắc cực, nơi có mức clo monoxide tương đối cao.

Sau hàng năm nghiên cứu tại phòng thí nghiệm, các nhà hóa học và vật lý học khí quyển đã đi đến kết luận: ClOOCl chính là thủ phạm gây nên hiện tượng phá huỷ ô-zôn. Phát hiện này sẽ giúp chúng ta xây dựng được mô hình khí quyển tốt hơn trên máy tính. Nhờ vậy, chúng ta sẽ hiểu một cách chính xác hơn điều gì sẽ xảy ra cho tầng bình lưu vùng cực khi khí hậu Trái đất ấm lên, nhằm đưa ra được giải pháp đúng đắn, kịp thời cho tầng ô-zôn vốn đã bị huỷ hoại nghiêm trọng trong những năm vừa qua.

Khánh Hà (Theo ABC)