Các nhà khoa học vừa phát hiện: những thay đổi quan trọng về hình dạng phân tử protein của virus cúm gà - thủ phạm gây đại dịch lớn nhất trong lịch sử - giết hơn 20 triệu người và lây nhiễm cho khoảng 1 tỉ người trên thế giới vào năm 1918 - giúp virus này lan truyền từ gà sang người. Khám phá này sẽ giúp hiểu được dịch cúm gà hiện nay tại châu Á có thể thay đổi như thế nào.
 |
| Bệnh nhân cúm được tập trung tại một bệnh viện ở Kansas, Mỹ năm 1918. |
Hai nhóm nghiên cứu do John Skehel (Anh) và GS Ian Wilson thuộc Viện nghiên cứu Scripps (Mỹ) đứng đầu đã sử dụng mẫu virus năm 1918 lấy từ một thi thể được chôn tại lãnh nguyên Bắc Cực và mẫu mô của lính Mỹ được bảo quản trong bệnh viện nhằm thu thập thông tin di truyền. Sau đó, họ tái tạo và phân tích cấu trúc 3 chiều của haemagglutinin (HA) - protein giúp virus cúm gà nhiễm sang tế bào người. Kết quả cho thấy haemagglutinin... thò ra giống như một loạt gai của virus, giúp virus dễ dàng bám vào màng ngoài của tế bào người rồi từ đó xâm nhập vào bên trong.
Ông John cho biết: ''Kết quả phân tích cho chúng ta biết nhiều thông tin hơn về sự truyền nhiễm từ gà sang người. Nó giải thích cách virus cúm 1918 (cúm Tây Ban Nha) lây lan, song không cho biết tại sao virus cúm lại nguy hiểm đến vậy''. Những nghiên cứu gần đây cho thấy virus cúm gà H5N1 hiện nay giống với virus cúm người gây dịch bệnh năm 1968 (cúm Hong Kong). Tuy nhiên, có thể có một dạng virus cúm nữa mang protein haemagglutinin tương tự virus 1918.
Một nhóm nghiên cứu do GS John Oxford thuộc Trường Y Nữ hoàng Mary, London, đang xin phép cho khai quật thi thể một phụ nữ tử vong do cúm vào năm 1918. Thi thể của người này nằm trong một quan tài có lót chì bên trong và có thể được bảo quản tốt, giúp các nhà khoa học tìm ra virus cúm nguyên vẹn.
Dịch cúm 1918 đã làm nhiều người chết hơn so với Chiến tranh Thế giới lần I. Virus cúm ''Tây Ban Nha'' 1918 gây ra 3 đợt dịch bệnh. Đợt thứ hai, kéo dài từ tháng 9 tới tháng 12/1918, giết nhiều người nhất. Một số người cho rằng virus cúm này có lẽ đã góp phần... chấm dứt Chiến tranh Thế giới lần I, vì binh sĩ quá ốm yếu nên không thể chiến đấu, và vào giai đoạn đó số lượng binh sĩ ở cả hai phía chết do cúm gà nhiều hơn bị giết do vũ khí. Mặc dù phần lớn người bị nhiễm virus phục hồi trong vòng 1 tuần, song một số người tử vong trong vòng 24 giờ sau khi nhiễm virus.
Tuy nhiên, nguyên nhân vẫn còn là một bí ẩn cho tới khi các nhà khoa học Anh phân lập được virus này vào năm 1933. Ngày nay, các dạng virus cúm nguy hiểm có thể xuất hiện khi cúm gà lây nhiễm sang người và đột biến để lây lan. Có tới 15 dạng cúm gà, song mới có 3 dạng thích nghi với con người trong thế kỷ XX, gây dịch cúm toàn cầu vào năm 1918 (virus cúm A H1N1), 1957 (H2N2), và 1968 A (H3N2).
Trong đợt dịch cúm gà tại Đông Nam Á hiện nay, virus cúm cũng lây từ gia cầm sang người, song chưa thích nghi để nhiễm từ người sang người. John Skehel, giám đốc Viện Nghiên cứu Y tế Quốc gia ở London, Anh, cho biết: ''Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng, bởi nó mang lại những hiểu biết về cách virus cúm có thể lây sang người. Nghiên cứu cho phép chúng ta theo dõi và giám sát những thay đổi của virus nhằm bảo vệ sức khoẻ cộng đồng. Tuy nhiên, chúng ta không thể dự báo hoặc ngăn chặn thành công các dạng cúm của tương lai''.
| 
