Thêm 2.000 sinh vật nữa vừa được ghi tên vào Danh sách đỏ năm 2003 của Liên hiệp Bảo tồn thiên nhiên thế giới (IUCN), chính thức trở thành những động, thực vật bị đe doạ nhiều nhất trên thế giới. Cho đến nay, tổng số loài có nguy cơ tuyệt chủng đã lên tới 12.259.

Cá nheo khu vực sông Mê Công chỉ còn chưa đầy 20%.

Trong hơn 4 thập niên qua, mỗi năm IUCN đều cung cấp cho toàn thế giới những thông tin khách quan về tình trạng của sinh vật trong thiên nhiên, đặc biệt là những loài đang bị đe doạ. Từ đó, họ đề ra các biện pháp tích cực để bảo tồn hệ sinh thái của trái đất. Năm nay, IUCN tập trung vào sự xuống cấp của môi trường đảo đối với sinh vật. Rất nhiều động, thực vật bản địa đang bị các loài xâm hại đẩy đến bờ tuyệt chủng. Theo IUCN, kể từ năm 1500 sau CN, 762 loài động, thực vật đã vĩnh viễn biến mất khỏi trái đất. Bên cạnh đấy, 58 loài chỉ còn tồn tại trong môi trường nuôi trồng nhờ bàn tay con người chứ không hề hiện hữu trong thiên nhiên.

Achim Steiner, Tổng giám đốc của IUCN, cho biết: "Chỉ cần nhìn vào số lượng 12.259 loài trong Danh sách đỏ, chúng ta cũng có thể biết điều gì đang xảy ra đối với đa dạng sinh học toàn cầu. Có thể hoạt động của con người chính là mối đe doạ lớn nhất đối với thế giới sinh vật, nhưng cũng chính con người sẽ giúp chúng hồi sinh. Chẳng hạn, người Trung Quốc đã cứu loài cò quăm, người Ảrập cứu loài linh dương và tê giác trắng".

Danh sách đỏ phân loại sinh vật theo 5 tiêu chí cơ bản: bị đe doạ nghiêm trọng (nguy cơ tuyệt chủng cực cao trong thiên nhiên), bị đe dọa (nguy cơ rất cao), dễ bị tổn thương (nguy cơ cao), gần bị đe doạ, và ít bị đe doạ. Theo IUCN, đời sống của sinh vật trên đảo đang mất dần do sự xâm hại của các loài sinh vật khác. Cho đến nay, 4 loài thực vật trên đảo Ascesion (thuộc địa của Anh, nằm trên biển Nam Thái Bình Dương) đã tuyệt chủng bởi nguyên nhân này.

Sinh vật đảo

Các hòn đảo khác trên Thái Bình Dương như Tristan da Cunha, St Helena và Falkland cũng đang phải liên tục chịu áp lực từ các loài xâm hại, động vật ăn cỏ và mất môi trường sống. Danh sách đỏ cho biết, tương lai của thực vật trên đảo Hawaii, một trong những "thiên đường trần gian", cũng hết sức mờ mịt vì bị sinh vật lạ xâm phạm, vì các loài thụ phấn biến mất dần, và vì hoạt động của con người. Trong số 125 loài thực vật đặc hữu của Hawaii có tên trong Danh sách đỏ năm nay, 85 loài đang bị nguy hiểm. Trên đảo Hawaii và quần đảo Galapagos (Ecuador), nhiều loài ốc cũng đang dần tuyệt chủng.

Achim Steiner nói: "Các hòn đảo đẹp nổi tiếng như Galapagos, Hawaii và Seychelles có rất nhiều động, thực vật và đa dạng sinh thái. Danh sách đỏ cho chúng ta biết rằng hoạt động của con người đang đẩy nhiều loài tới bờ vực tuyệt chủng. Và hậu quả là những "thiên đường trần gian" này sẽ trở nên cằn cỗi, cả về mặt sinh thái lẫn thẩm mỹ".

Không chỉ sinh vật trên đảo, các loài sống trên đất liền cũng phải chịu chung số phận. Khỉ đen đuôi dài Mexico, khỉ nhện đốm và khỉ sư tử khoang đang ngày càng phải đối mặt với nhiều nguy hiểm. Loài cá nheo khổng lồ khu vực lòng chảo sông Mekong (dài tới 3m) được Danh sách đỏ xếp vào loại bị đe doạ nghiêm trọng. Chúng là nạn nhân của việc đánh bắt quá mức, môi trường sống bị huỷ hoại, mất đường di cư do con người xây kè đắp đập. Kể từ năm 1990 đến nay, hơn 80% số lượng cá nheo Mekong đã biến mất. Bên cạnh đấy, loài thỏ sông Nam Phi cũng chỉ còn chưa đầy 250 đôi trưởng thành, có tên trong danh sách bị đe dọa nghiêm trọng. Ngoài việc mất môi trường sống, chúng còn bị đặt bẫy và bị chó, mèo hoang săn bắt.

Hành động

Thực vật trái đất cũng đang trong tình trạng báo động khẩn cấp. Trong số 303 loài thực vật có tên trong Danh sách đỏ năm nay, 155 loài đang bị đe doạ. Lần đầu tiên trong lịch sử trái đất, tảo biển và địa y, vốn mọc tràn lan trên thế giới, cũng được xếp vào Danh sách đỏ. Tảo biển Bennett (Australia) đã chính thức tuyệt chủng trong hơn một thế kỷ qua.

Theo IUCN, nếu chúng ta không tích cực góp phần bảo vệ các loài sinh vật trái đất, hành tinh xanh sẽ nhanh chóng trở nên cằn cỗi. Và lúc đấy, chính loài người sẽ phải trả giá đầu tiên. Trong mấy thập niên qua, trái đất thân yêu đã phải chịu nhiều hoạt động phá hoại của chính bàn tay chủ nhân duy nhất: con người. Hậu quả rất rõ ràng: động đất, lũ lụt, cháy rừng, ô nhiễm môi trường, khí hậu toàn cầu ấm lên... Achim Steiner nói đúng: "Chính con người đe dọa thế giới sinh vật, nhưng cũng chính con người sẽ giúp chúng hồi sinh".

(Khánh Hà - Theo BBC)