Cái chết bí ẩn

Theo GS Mike Wingfield, chuyên gia lâm nghiệp và công nghệ sinh học nông nghiệp thuộc ĐH Pretoria (Nam Phi), có thể thủ phạm là một loại nấm độc hại. Ông cho biết: "Các chủ trang trại tìm đến với chúng tôi và thông báo về hiện tượng cây baobab bị chết hàng loạt. Một năm trước, chúng tôi quyết định tiến hành khảo sát để tìm hiểu về những cây baobab bị chết. Sau khi trèo lên cây để lấy mẫu vật, chúng tôi tìm thấy một vài loài nấm, và thậm chí chúng tôi còn cấy loại nấm này lên cây để xem cây có bị chết hay không. Tuy nhiên, kết quả không phải như chúng tôi nghĩ, vì thế chưa thể kết luận được rằng nấm là thủ phạm giết chết baobab."

Một hệ sinh thái khổng lồ

Mỗi cây baobab là một hệ sinh thái, gắn liền với một truyền thuyết.

Tất cả các cây baobab đều là loài sớm rụng, cao khoảng 5-20m, còn tuổi thọ của nó thì vô địch: theo kết quả tính tuổi carbon, cây baobab có thể sống tới 3.000 năm. Baobab chỉ mọc tại các vùng đất thấp tại châu Phi và Australia.

Tại Zimbabwe, có một cây baobab cổ thụ bị rỗng ruột lớn đến mức 40 người lớn có thể trú mưa bên trong. Nhiều thân cây baobab đã được người dân địa phương lợi dụng tạo thành cửa hàng, nhà ở, nhà kho, nhà để xe, thậm chí cả... nhà tù. Baobab là loài cây khác hẳn với nhiều cây khác - thân cây nhẵn và bóng chứ không xù xì, có màu xám hơi hồng và đôi khi có màu đồng. Khi rụng sạch lá, cành cây baobab giống hệt như đám rễ chĩa thẳng lên không trung. Theo truyền thuyết châu Phi, Thượng đế giao cho mỗi loài vật phải trồng một loại cây. Khi linh cẩu được giao nhiệm vụ trồng cây baobab, con vật bất cẩn này đã trồng ngược, vì thế nên cây baobab ngày nay mới có hình dáng đặc biệt đến thế.

Cây baobab rất khó chết - dù bị đốt hay bị tước hết vỏ, cây lại mọc lên một lớp vỏ mới và tiếp tục phát triển. Khi đến tuổi "chầu trời", cây rữa ra từ bên trong và đột nhiên đổ sụp xuống, để lại một đống sợi khiến cho nhiều người nghĩ rằng cây không hề chết, và rồi từ từ biến mất. Một cây baobab già có thể tạo thành hệ sinh thái riêng của nó, bởi vì cây hỗ trợ cho sự sống của rất nhiều sinh vật, từ những động vật có vú lớn nhất cho đến hàng ngàn sinh vật tí hon chạy ra chạy vào trên các kẽ nứt. Chim làm tổ trên cành, khỉ đầu chó ăn trái cây, vượn mắt to  và dơi uống mật hoa rồi thụ phấn cho hoa, còn voi thì húc đổ và đánh chén luôn cả thân cây.

Những truyền thuyết về loài cây thần bí

Dọc dòng sông Zambezi, các bộ lạc tin rằng khi trời đất còn sơ khai, cây baobab mọc rất thẳng và kiêu hãnh. Tuy nhiên, vì một lý do bí ẩn nào đấy, chúng trở nên hống hách với các loài cây nhỏ bé hơn. Thượng đế nổi giận và nhổ cây baobab lên, cắm ngọn chúng xuống đất còn rễ thì chĩa lên trời. Chỉ có ma quỷ mới được phép thưởng thức những bông hoa trắng ngọt ngào của baobab, còn bất cứ ai dám nhặt lấy dù chỉ là một bông hoa cũng sẽ bị sư tử giết chết.

Trông như có bao nhiêu rễ cây đều chĩa hết lên trời.

Tương truyền, có một cây baobab khổng lồ ở Zambia bị ma trăn ám. Trước khi người da trắng xuất hiện, một con trăn lớn sống trong thân cây rỗng và được dân địa phương thờ cũng. Khi họ cầu mưa, mùa màng tươi tốt và săn bắn thuận lợi, con trăn đáp ứng lời cầu khẩn của họ. Người thợ săn da trắng đầu tiên đến vùng đất này đã bắn chết con trăn, và gây nên hàng loạt tai hoạ khủng khiếp. Vào những đêm thanh vắng, người dân địa phương vẫn còn nghe thấy những tiếng huýt gió bí ẩn từ cây baobab cổ thụ.

Tại Vườn Quốc gia Kafue, có một cây baobab được gọi là "Kondanamwali" - cây ăn thịt thiếu nữ. Cây baobab khổng lồ này đem lòng yêu một lúc bốn cô gái xinh đẹp sống trong bóng râm của nó. Khi các cô đến tuổi trưởng thành, họ đi lấy chồng và điều này khiến cho cây thần phát ghen. Một đêm, trong cơn bão tố mịt mùng, cây mở rộng thân và nhốt cả bốn cô gái vào trong. Ngày nay, có một ngôi nhà nghỉ đã được xây dựng bằng cành của cây baobab này. Vào những đêm bão tố, mọi người bên trong nhà nghỉ vẫn rùng mình vì nghe thấy tiếng gào khóc của những cô gái bị cầm tù.

Dọc dòng sông Limpopo, truyền thuyết kể rằng khi một cậu bé được tắm bằng nước dùng để ngâm vỏ cây baobab, khi lớn lên cậu sẽ trở thành một người đàn ông lực lưỡng, như chính bản thân cây baobab vậy. Nhưng không phải tất cả những truyền thuyết đều chỉ là truyền thuyết - một số có cơ sở khoa học rất vững chắc. Chẳng hạn, thổ dân Nam Phi tin rằng phụ nữ sống trong vùng có nhiều cây baobab sẽ có nhiều con hơn những người sống ngoài vùng "phủ sóng" của baobab. Lá cây baobab chứa rất nhiều vitamin, vì thế khi họ ăn súp lá baobab, cơ thể họ sẽ được bổ sung đầy đủ dưỡng chất, khiến tỷ lệ sinh sản đạt được rất cao. Chính các bác sĩ châu Âu đã kiểm nghiệm điều này!