Tiêu độc khử trùng cho gia súc - gia cầm

Cùng với tiêm phòng, tiêu độc khử trùng sẽ góp phần hạn chế sự lây lan của dịch cúm.

Khi lựa chọn thuốc khử trùng, cần cần xem xét các yếu tố sau:

* Đặc điểm mầm bệnh: mỗi loại vi trùng, nấm mốc, virus có đặc điểm vi sinh vật học khác nhau và mỗi loại thuốc sát trùng có cơ chế tác động riêng biệt, do mầm bệnh có thể nhạy cảm với loại thuốc này nhưng lại đề kháng với thuốc sát trùng khác.

Ví dụ, nhóm thuốc sát trùng amonium bậc 4 rất nhạy cảm với virus nhóm hydrophilic nhưng tác động rất kém với virus nhóm lipophilic (virus herpec, virus cúm).

* Đối tượng và điều kiện tiêu độc khử trùng: trong điều kiện chưa có dịch hoặc có dịch nhưng không buộc giết vật nuôi và hủy xác, việc sát trùng chuồng trại làm giảm số lượng mầm bệnh, phòng ngừa dịch bùng phát.

Đồng thời việc sát trùng cũng bảo đảm không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe vật nuôi, do đó cần chọn thuốc sát trùng không gây kích ứng, không độc hại mặc dù tính sát khuẩn yếu. Nhưng đối tượng là chuồng trống, xe cộ, phân rác hoặc các ổ dịch nguy hiểm buộc giết và hủy xác vật nuôi thì phải chọn các loại thuốc có tính sát khuẩn mạnh như chlorine, phenol, glutaraldehyde để diệt mầm bệnh hoàn toàn.

* Nồng độ thuốc và thời gian tiếp xúc: tùy từng loại thuốc và đối tượng sát trùng, loại mầm bệnh mà áp dụng nồng độ và thời gian tiếp xúc khác nhau. Ví dụ để sát trùng trứng ấp xông formol và thuốc tím trong 20-25 phút, nhưng để sát trùng kho chứa sản phẩm động vật khi có dịch cần thời gian 24 giờ.

Đối với dịch cúm gà, trong việc tiêu độc sát trùng cần lưu ý:

- Bảo đảm an toàn: Người chăn nuôi, người làm việc trong ổ dịch phải mang đồ bảo hộ lao động: khẩu trang, găng tay, áo quần bảo hộ và ủng cao su. Sắp xếp dụng cụ gọn để dễ khử trùng, tiêu độc. Từ ổ dịch ra phải thay đồ bảo hộ, tiêu độc sát trùng quần áo, làm vệ sinh.
- Không chôn xác gia cầm, chất thải gần nguồn nước như sông, giếng, khu có mực nước ngầm thấp.
- Chôn xác gia cầm với số lượng lớn chắc chắn không tránh khỏi ô nhiễm, vì vậy cần chứa gà trong bao nilông kín hoặc phủ tấm nilông trên hố, phun thuốc sát trùng trước khi chôn, lấp đất sâu và nén chặt.

Trại chưa có dịch, trong vùng bị đe dọa:

- Hạn chế tối đa sự di chuyển ra vào trại.
- Trong chuồng nuôi có gia cầm pha thuốc sát trùng trong bình nén khí, phun dưới dạng khí dung toàn bộ trần, vách, tường, không khí, chuồng nuôi để khử trùng. Lượng dùng 1,2 - 1,5 lít/100m3 thể tích chuồng nuôi (thể tích chuồng = dài x rộng x cao), ngày một lần vào thời điểm 10g sáng đến 14g.
Các loại thuốc sử dụng BKC (benzakonium chloride solution) tỉ lệ 1/400, BKA 1/200 và GPC-8 tỉ lệ 1/500.
- Xử lý trứng thương phẩm: trứng xếp trên các khay trong phòng chứa, đóng kín cửa. Liều lượng: KMnO4 10g, formaldehyde 35ml/m3 không khí.
Cách làm: cho KMnO4 vào một khay bằng sành hoặc sứ cùng một ít nước, đóng kín cửa phòng, rót từ từ formaldehyde vào khay. Đóng kín cửa, đặt biển cảnh báo (vì hỗn hợp khí này rất độc) sau ít nhất 24g mới mở cửa làm thoáng.
- Hố sát trùng: định kỳ hai ngày một lần thay thuốc trong hố sát trùng ra vào trại và giữa các khu, các dãy chuồng. Hóa chất sử dụng chlorine 5-6%, glutaraldehyde 2-4%.
- Các đối tượng khác như xe vận chuyển, phân rác thu gom hằng ngày xử lý bằng chlorine 5-6%,
glutaraldehyde 2-4%, vôi bột.

Những nơi đang có dịch:

+ Làm chết gia cầm và xử lý rác: có nhiều cách làm chết gia cầm trước khi xử lý như phun khí dioxyde carbon, gây ngạt; nhưng virus cúm là tác nhân gây bệnh cho người; để bảo đảm an toàn cho nhân viên thú y, khi vận chuyển xử lý rác nên chọn phương pháp xông formol.

Khí xông rất độc, người làm việc nhất thiết phải có bảo hộ lao động, đeo khẩu trang, găng tay, khi rót formol vào dung dịch thuốc tím phải rót từ từ và sát thành chậu, tránh không để mũi, mặt đối diện với luồng khí bay lên.

+ Làm chết vịt thả đồng:

- Tùy số lượng vịt nhiều hay ít, tạo các quây bằng tre hoặc cót, mỗi quây nhốt được 200 - 400 con, chiều cao quây 0,5 - 0,8m. Đào sẵn một hố sâu 0,4 - 0,5m, mỗi hố đặt vào một chậu hoặc thố bằng sành.
- Tối lùa vịt vào. Dùng bạt nilông phủ kín.
- Cho vào mỗi thố sành đã đặt sẵn 50-60g thuốc tím, thêm 100ml nước, rót từ từ 200ml formol vào dung dịch thuốc tím.
- Sau 10- 20 phút gia cầm chết hoàn toàn.

+ Làm chết vịt, gà, cút nuôi lồng:

- Nếu chuồng không có trần, dùng bạt nilông phủ kín từng dãy lồng.
- Nếu chuồng có trần, đóng kín chuồng, phủ tấm che xung quanh.
- Tính thể tích chuồng: chiều dài x chiều rộng x chiều cao.
- Xông formol: liều lượng: KMnO4 10g, formaldehyde 35ml/m3 không khí.
- Cách làm: tùy kích thước chuồng, đặt 2-3 chậu bằng sành hoặc sứ có thể tích 8-10 lít, hòa KMnO4 với nước theo tỉ lệ một phần KMnO4/hai phần nước, đóng kín cửa phòng, rót từ từ (theo cạnh chậu) formaldehyde vào hỗn dịch trên. Đóng kín cửa, đặt biển cảnh báo (vì hơi hỗn hợp này rất độc) sau khi gà chết hết, mở cửa.
- Dùng bao nilông lớn cho gà vào, cột chặt miệng bao, chở đến nơi tiêu hủy.
- Chôn: đào hố sâu 3-4m, chiều dài rộng tùy thuộc số lượng gia cầm cần hủy. Nếu không chứa gà trong bao nilông cần trải một lớp nilông trên toàn bộ bề mặt hố, đổ xác gà xuống, phun thuốc sát trùng (vôi bột, chlorine hoặc crezine) lên bề mặt và lấp đất, khoảng cách từ xác chết đến mặt đất tối thiểu 1-1,5m, nén đất thật chặt.

Chú ý: nếu không giết gà bằng cách xông formol, trước khi vận chuyển đi tiêu hủy phải phun thuốc sát trùng chlorine 3-5% trên các bao.

Phân rác:

- Đốt: thu gom toàn bộ phân, rác, chất thải rắn, thức ăn thừa, chất độn chuồng và vật rẻ tiền để đốt ngay trên nền chuồng nuôi.
- Chôn: chất thải được rắc vôi bột hoặc phun chloramine, Ca(OCl) 25% sau đó chôn sâu cách mặt đất ít nhất 0,5 - 1m.

Đối với chuồng trống, đất xung quanh khu chăn nuôi:

- Phun thuốc sát trùng lên toàn bộ bề mặt nền, tường, máng ăn, máng uống, trần, mái chuồng nuôi.- Thuốc sát trùng được phun bảo đảm làm ướt toàn bộ bề mặt vật được sát trùng (80 - 120ml/m2 diện tích) và phun thuốc theo chiều từ cao xuống thấp.
- Sau 24g dùng nước rửa sạch nền, để khô và sát trùng lại lần 2. Trước khi công bố hết dịch, toàn bộ khu vực chăn nuôi phải được tiêu độc sát trùng.
- Các thuốc sát trùng sử dụng: chlorine 5-6%, glutaraldehyde 2-4%, ophenylphenol 3-5%.
- Khu vực xung quanh chuồng nuôi phải được phát quang, thu gom dụng cụ phế thải để tiêu hủy, sau đó phun thuốc sát trùng như trên.

(Theo Tuổi Trẻ online)