Các nhà khoa học thuộc trường đại học La Sierra tại (Mỹ) đã tình cờ phát hiện một loài thằn lằn sinh sản vô tính mới ở Việt Nam. Điều đặc biêt là loài thằn lằn này là một món ăn rất phổ biển ở miền nam Việt Nam.

Loài thằn lăn mới này được đặt tên là Leiolepis ngovantrii. Chúng có khả năng sinh sản mà không cần con đực. Điều này có nghĩa, các thằn lằn cái sẽ sinh ra những đứa con có bộ gen giống hệt mẹ. Đây không phải là một hiện tượng hiếm ở loài thằn lằn vì có khoảng 1% loài này có thể tự sinh sản.

Loài thằn lằn Leiolepis ngovantrii có chiều dài thân khoảng 11,5cm. Trên lưng chúng có các đốm nâu trắng nhạt hình mắt lưới, rải đều từ sau gáy và nhỏ, nhạt dần ở cuống đuôi. Hai sọc màu vàng nhạt chạy song song hai bến sống lưng. Màu sắc như trên giúp thằn lằn Leiolepis ngovantrii có thể dễ dàng hòa lẫn với màu của nền rừng vào mùa khô để tránh kẻ thù.

Tạp chí National Geographic dẫn lời tiến sĩ Lee Grismer - chuyên gia nghiên cứu bò sát thuộc trường Đại học La Sierra, cho biết: “Người dân Việt Nam ăn thăn lằn Leiolepis ngovantrii như một món đặc sản từ cách đây khá lâu. Tại khu vực Đồng bằng Cửu Long của Việt Nam, loài thằn lằn xuất hiện rất nhiều trong thực đơn của các nhà hàng”.

Ông Ngô Văn Trí, một nhà khoa học thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đã phát hiện thấy những con thằn lằn sinh sản vô tính được bán tại một nhà hàng ở Bà Rịa – Vũng Tàu. Nhận thấy đây là một loài thằn lăn lạ, ông Trí chụp ảnh chúng rồi gửi cho tiến sĩ Grismer.

Sau khi xem các bức ảnh, tiến sĩ Grismer và con trai của ông – người đang học tiến sĩ về bò sát – phát hiện ra rằng, đây có thể là một loài bò sát không có con đực và thuộc họ Leiolepis. Tiếp đó, hai bố con tiến sĩ Grismer đã bay tới Việt Nam để nghiên cứu kỹ hơn về loài thằn lằn này.

Sau khi điều tra, các nhà khoa học thấy rằng loài thằn lằn Leiolepis ngovantrii sống chủ yếu ở khu vực nằm giữa hai địa hình khác biệt là rừng cây thấp và các bãi cát thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Các nhà khoa học phỏng đoán rằng loài thằn Leiolepis ngovantrii có thể là kết quả lai của 2 loài thằn lằn sống trên cát và thằn lằn sống trong rừng cây thấp. Vì vậy, chúng có thể thích nghi với điều kiện sống ở vùng giáp ranh giữa rừng cây và cồn cát.

Kết quả xét nghiệm Mitochondrial DNA cũng cho thấy Leiolepis ngovantrii có "họ ngoại" là phân loài L. guttata. Do kiểu DNA của Leiolepis ngovantrii chỉ được truyền lại qua các con cái nên các nhà khoa học vẫn chưa xác định được "bên nội" của chúng.

• Hà Hương